Դերանուն. գործնական քերականություն

Դերանուն

Խոսքում գոյական, ածական, թվական անունները չկրկնելու համար հաճախ դրանք փոխարինվում են անվան դեր կատարող բառերով, այսինքն՝ դերանուններով։ Այլ կերպ ասած՝ դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։ Դերանունները հանդես են գալիս իրենց ութ տեսակներով, դրանք են` անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, անորոշ, որոշյալ և ժխտական:

Առաջադրանքներ

1. Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:


Ոչ ոք (չիմացավ), թե որտեղի՛ց  հայտնվեց:

Ոչ մեկը (չփորձեց) հակաճառել, նա այնքա˜ն բարկացած էր:

Բոլոր (ճանապարհորդներին) մի տեղ (տարան) :

Բոլորը (հրավիրված) կիրակի օրվա հավաքին:

Կարծես թե ամբողջ (քաղաքի) հրապարակ (լցվել էր):

Ամբողջ (դառչավ) կրակի բաժին:

2. Փորձի՛ր պատասխանել:

ա) ով ե՛րբ է ասում «ես»,

բ) ով ո՛ւմ է ասում «դու»,

գ) ո՛ւմ մասին է ասում «նա»:

3. Հարցերին պատասխանի՛ր:

Ո՞ր առարկային ենք ասում «սա», որին՝ «դա», որին՝  «նա»:

Ո՞ր բաժակի մասին ենք ասում՝ «այս բաժակը», որի մասին՝ «այդ բաժակը», որի մասին՝ «այն բաժակը»:

4. Գտի՛ր տրված բառերի բոլոր նմանությունները (ձևի, իմաստի):

ա) Ես, սա, այս:

բ) Դու, դա, այդ:

գ) Նա, այն:

5. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված մենք անձնական դերանվան համապատասխան ձևերը:

մ քաղաքում հիմա այտերիս բան է փոխվել:
Երկար ժամանակ նա պատմում էր, թե որտե՛ղ է եղել և ինչե՛ր է տեսել:

Հիմա նա շատ հեռու է հազարավոր կիլոմետրերով:
Գրում է, թե  է ապրում ու … սպասելով է անցկացնում ժամանակը:
Մի  քանի տարի… տանը ապրեց:
Տատս … բողոքում է, բայց առանց … էլ չի դիմանում:

6. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:

Ո՞վ եկավ:

Ո՞ւմ  պայուսակը:
Մոտենալ ո՞ւմ :
Հեռանալ ումի՞ց:
Հիանալ ումո՞վ:

մեր քաղաքում